ၵျွၵ်ႉထု၊ ဝဵင်း

ဝဵင်းၵျွၵ်ႉထု
ဝဵင်း
ဝဵင်းၵျွၵ်ႉထု ႁၢင်ႈၽႅၼ်ႇတီႈမိူင်းမၢၼ်ႈ ၼႄဢွင်ႈတီႈဝဵင်း
ၵူဝ်ႇဢေႃးတိၼဵတ်ႉ: 21.406°N 94.136°E / 21.406; 94.136
မိူင်း	မျၢၼ်ႇမႃႇ
ၸႄႈတိူင်း	မၵူၺ်း
ၸႄႈတွၼ်ႈ	ၸႄႈတွၼ်ႈၵၢၼ်ႉၵေႃး
ၸႄႈဝဵင်း	ၸႄႈဝဵင်းသေႃး
ႁူဝ်ၼမ်ၵူၼ်း (2014)
• ဝဵင်း	32,865
• ၼႂ်းဝဵင်း	4,611
• ဝၢၼ်ႈၼွၵ်ႈ	28,254
ၶၢဝ်းယၢမ်း ၼႃႈလိၼ်	လၵ်းၸဵင်ၶၢဝ်းယၢမ်းမျၢၼ်ႇမႃႇ (UTC+6:30)

ဝဵင်းၵျွၵ်ႉထု (မၢၼ်ႈ: ကျောက်ထုမြို့ ; ဢိင်းၵလဵတ်ႈ: Kyaukhtu) ၼႆႉ ပဵၼ်ဝဵင်းဢၼ်မီးၸၼ်ႉ ၸႄႈဝဵင်းၽႄ ဢၼ်ၶဝ်ႈပႃးဝႆ့ တီႈၼႂ်း ၸႄႈဝဵင်းသေႃး၊ ၸႄႈတွၼ်ႈၵၢၼ်ႉၵေႃး၊ ၸႄႈတိူင်းမၵူၺ်း၊ မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပဵၼ်ဝဵင်း ဢၼ်မီး တႃႈႁိူဝ်းမိၼ်ၵျွၵ်ႉထုၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

သၢႆပိုၼ်း

မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇၼၼ်ႉ ဢၼ်ပဵၼ်ၵျွၵ်ႉထု ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ ၵျွၵ်ႉဢိၼ်း ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ မီးဝႆႉတီႈၼိူဝ် ၵွင်းလွႆ ဢၼ်မီးတၢင်းသုင် ၼႃႈၼမ်ႉပၢင်ႇလၢႆႇ 1250 ထတ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းတႆး ၸိူဝ်းဢၼ် မုင်ႉႁေႃႁိူၼ်း ပူဝ်းပၢၼ်းသႃႇ ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈ ထုင်ႉပူၵ်ႉပႃး ၼၼ်ႉ ဢွၼ်ၵၼ် ၸူႉတုမ်ယူႇသဝ်းတီႈ ဝႅတ်ႉလူးဢၢႆႇ ဢၼ်မီး ၽၢႆႇၸၢၼ်း ၵွင်းမူးထုၼ်ၶၢဝ် ယၢၼ်ၵႆႇ 5 ၽႃႇလူင်ႇၼၼ်ႉၼႆယဝ်ႉ။ တီႈၵွၵ်းႁိၼ် ဢၼ်မီးတီႈႁိမ်းၼၼ်ႉ ၼႂ်းၾိင်ႈၾႃႉသၢမ်ၶၢဝ်းၼႆႉ ဢၼ်ႁၼ်ႁႅင်ႈသေပွၵ်ႈသေ ပူဝ်းပၢၼ်းသႃႇၶဝ် ၸူးႁွင်ႉဝႃႈ ၵျွၵ်ႉဢိၼ်း ၼွင်ႁိၼ် ၼႆယဝ်ႉ။ ၽွင်းတႄႇဝၢၼ်ႈတီႈ ၵျွၵ်ႉဢိၼ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ် ပၢၼ် ၶုၼ်ႇသႃႇယႃႇဝတီႈ မိူဝ်ႈပီ 1840 တဵမ်ၼၼ်ႉသေ မီးလင်ႁိူၼ်း မွၵ်ႈ 20 လင်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပူဝ်းပၢၼ်းသႃႇၼႆ လႆႈယူႇသဝ်းၵတ်းယဵၼ်ၸႂ်သေ ယွၼ်ႉပဵၼ် တီႈဢၼ်လၢၵ်ႇလၢႆးသေ လုၵ်ႉဢဝ် ၵျွၵ်ႉဢိၼ်းသေ ၸူးလႅၵ်ႈလၢႆႈႁွင်ႉ ၵျွၵ်ႉထူး ၼႆသေ ၶၢဝ်းယၢမ်းႁိုင်မႃး ၸူးပဵၼ်မႃး ၵျွၵ်ႉထု ၼႆယဝ်ႉ။

ဢၼ်ပဵၼ် ပူႇႁဵင်ဝဵင်း ယေႃးၵျၶႅတ်ႉ ဢူးမျူဝ်းထုၼ်းၼႆႉ ဢဝ်ၼႃး ဢၼ်ၸဝ်ႈၾႃႉမိူဝ်ႈၵွၼ်ႇၶဝ် ပိူင်ႇမႃးၵူႈသိုပ်ႇၵူႈပၢၼ်ၼၼ်ႉ ပၼ် ပူဝ်းပၢၼ်းသႃႇၶဝ် ႁဵတ်းၵိၼ်ယဝ်ႉ။ ထိုင် ပီၶရိတ်ႉ 1670 မႃး တွၼ်ႈတႃႇ ၼႃးၸဝ်ႈၾႃႉၶဝ် ပေႃးတေဢမ်ႇလႆႈႁၢမ်းၼမ်ႉၼၼ်ႉ လႆႈဢွၼ်ႁူဝ် ၶုတ်းႁွင်ႈယဝ်ႉ။ ၽွင်းဢွၼ်ႁူဝ်ၶုတ်းႁွင်ႈၼၼ်ႉ ပူဝ်းပၢၼ်းသႃႇၼႆႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၵိူဝ်းယမ် ၸဝ်ႈသြႃႇဢူးဝရသေ ၸူးၵၢႆႇႁဵတ်းၵျွင်းလူႇ တီႈႁိမ်းၵွင်းမူးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေၸဝ်ႈသြႃႇဢူးဝရယဝ်ႉ။ ဢူးၺႃႇၼ၊ ဢူးၸၼ်ႇတႃႇသီႇရိ၊ ဢူးၸႃႇၼေယ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၸဝ်ႈသြႃႇၸိူဝ်းၼႆႉ သိုပ်ႇပုတ်ႈၼင်ႇၵျွင်းမႃးယဝ်ႉ။ ပၢၼ် ၸဝ်ႈသြႃႇဢူးကောဏ္ဍညမႃး ယွၼ်ႉဢိင်ႇသၼ်ႇလႄႈ ၵွင်းမူးလႆႈတႅၵ်ႇဢႃႈသေ ၶိုၼ်းမႄးၵုမ်း မိူဝ်ႈပီ 1866 သေ ၸူးၶိုၼ်းပၼ်ၸိုဝ်ႈဝႃႈ ၽြႃးယၢၼ်ႇၵိၼ်းတွင်ႇ ၼႆယဝ်ႉ။

တႃႈႁိူဝ်းမိၼ်

မိူဝ်ႈပီ 1950 ၼၼ်ႉ တီႈၵျွၵ်ႉထု ၼႆႉ ယၢမ်ႈႁဵတ်း ပၢင်ႇႁိူဝ်းမိၼ် သေ ပိုတ်ႇၽုၺ်ႇမႃးယဝ်ႉ။ ဢၼ်ပဵၼ် တႃႈႁိူဝ်းမိၼ်ၵူႈမိူင်းမိူင်းၼၼ်ႉတႄႉ လႆႈတႄႇတမ်းပိုၼ်ႉလိၼ် မိူဝ်ႈ ပီ 2002 လိူၼ်တီႇသႅမ်ႇပႃႇ 6 ဝၼ်းၼၼ်ႉသေ လႆႈပိုတ်ႇၽုၺ်ႇ မိူဝ်ႈ ပီ 2004 လိူၼ်ၵျူႇလၢႆႇ 10 ဝၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸူးႁွင်ႉလၢႆးငၢႆႈဝႃႈ တႃႈႁိူဝ်းမိၼ်ၵျွၵ်ႉထု ၼႆယဝ်ႉ။

ၵွၵ်းႁိၼ်လူင်

ပေႃးလတ်းပၢင်ႇႁိူဝ်းမိၼ်ၵျွၵ်ႉထုသေၵႂႃႇၼႆ တီႈလွၵ်းၼႃးတႃႇဢၼ်ၼိုင်ႈၼၼ်ႉ တေလႆႈႁၼ်မီး ၵွၵ်းမၢၵ်ႇႁိၼ်ဢၼ်ၼိုင်ႈသေ တင်းၵျွၵ်ႉထုသေ ၵႆယၢၼ်ၵၼ် မွၵ်ႈ 2 လၵ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ တၢင်းၵႂၢင်ႈၼႃႈယၢဝ်း မီး သွင်သွၵ်ႇၶိုပ်ႈ၊ တၢင်းၵႂင်ႈၼႃႈပွတ်း မီး 2 သွၵ်ႇသေ ၼႂ်းၵၢင်မၼ်း လုၵ်းဝႆႉ မီးမွၵ်ႈ ၼိုင်ႈၶိုပ်ႈ၊ ဢွၼ်းတၢင်းတႄႉ ဢၼ်ပဵၼ် ၸဝ်ႈၼႃးၼႆႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈမၼ်းၵိတ်ႉ ၼႃးမၼ်းလႄႈ ဢဝ် ၵွင်းႁိၼ်ၼၼ်ႉ ၶၢႆႉၵႂႃႇဝႆႉတၢင်ႇတီႈသေတႃႉ ၶိုၼ်းၶိုၼ်းႁွတ်ႈတီႈမၼ်းသေဢမ်ႇၵႃး ဢၼ်ပဵၼ် ၸဝ်ႈၼႃးဢၼ်ၶၢႆႉတီႈမၼ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ လႆႈထူပ်းလႆႈၺႃး လွင်ႈဢမ်ႇမၢၼ်သေ ၸူးဢမ်ႇၶၢႆႉသေၵေႃႈ ဝႄႈၵွၵ်းႁိၼ်ၼၼ်ႉသေ ႁဵတ်းၵၢၼ်မႃးယဝ်ႉ။ တီႈ ၵျွင်းမုၼ်ၸဝ်ႈတေႃးၶလႂိၼ်ႇ ဢၼ်မီးၽၢႆႇဢွၵ်ႇ ပၢင်ႇႁိူဝ်းမိၼ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ မီးဝႆႉ ၵွင်းႁိၼ်ဢၼ်ၼိုင်ႈ ဢၼ်ဢဝ် တီႈၼႆႈၵႂႃႇၼၼ်ႉၼႆယဝ်ႉ။